عبور از مسیرغربی کریدور شمال-جنوب

 امروز- لیلا زمانی
 این روها بایستی اهتمام ویژه‌ای برای توسعه کریدورهای ایران داشته باشیم تا از طریق آن از ظرفیت های بالقوه جغرافیایی کشور بیشترین بهره را ببریم. موقعیت جغرافیایی ایران در منطقه ظرفیت مناسبی را در حوزه ترانزیت ایجاد کرده است. فعال‌سازی کریدورهای ارتباطی از جمله این ظرفیت‌ها است که پیگیری جدی دولت سیزدهم را می‌طلبد. در این راستا توسعه کریدورهای ایران مساوی با توسعه زیرساخت‌های کشور است.
شبکه بزرگراه‌ها، مسیرهای دریایی و ریلی به طول ۷۲۰۰ کیلومتر زیر نظر کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، کوتاه‌ترین مسیر ارتباطی بین روسیه و هند را ارائه می‌کند. به گفته کارشناسان، این امر همچنین هزینه حمل و نقل بین دو کشور را حدود ۳۰ درصد کاهش می دهد.به گفته منابع آگاه، در حال حاضر بیشتر کالاهایی که از طریق ایران در این مسیر حمل می شود، محموله‌های تجاری بین روسیه و هند است.
هند و روسیه برای استفاده بهینه از گریدور برای افزایش تجارت دوجانبه و همچنین تجارت بین هند و اوراسیا پیشنهاد کرده‌اند. دولت هند در واقع تلاش کرده است که کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب را به بندر چابهار که به توسعه آن کمک کرده است، اضافه کند.
جدای از گسترش تجارت،  کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، به توسعه زیرساخت‌های بیشتر از جمله ایجاد پست‌های بازرسی مرزی جدید، پایانه‌های تجمیع محموله و تعامل نزدیک‌تر بین گمرک و سایر تنظیم‌کننده‌های کشورهای مختلف ذینفع کریدور کمک خواهد کرد.
حمل و نقل کالا بین روسیه و هند از طریق کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، کمتر از ۲۵ روز طول می کشد که از حدود ۴۰ روز از طریق مسیرهای قدیمی، زمان آن کمتر است.
علاوه بر کاهش زمان، کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب،  به عنوان یک گزینه مناسب برای تجارت هند و روسیه در میان چالش‌های رو به رشد ژئوپلیتیکی در نظر گرفته می‌شود. در درازمدت،  کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، جایگزینی برای کانال سوئز و دریای مدیترانه (که تحت تسلط برخی کشورها است) و تنگه بسفر خواهد بود. همچنین جایگزینی برای طرح کمربند و جاده چین (BRI) در منطقه خواهد بود.
روسیه ،ایران و هند 
الکسی اورچوک، معاون نخست وزیر روسیه گفت: روسیه در نظر دارد سال آینده حجم بارهای ارسالی از طریق کریدور حمل و نقل از راه ایران به هند را تا یک میلیون تن افزایش دهد.
به گزارش اسپوتنیک، وی ادامه داد: امسال مسیر موسوم به مسیر شرقی کریدور شمال-جنوب برای ما بسیار خوب شروع به کار کرد. راه آهن ما با راه آهن قزاقستان، ترکمنستان، ایران به توافق رسید. ما بر سر تعرفه واحد حمل و نقل کانتینر ها به توافق رسیدیم در سال جاری و در واقع از صفر شروع به رشد تردد کانتینری از طریق ریل کرده ایم و نه تنها به حمل و نقل کانتینری، بلکه به حمل محموله های فله و کودهای شیمیایی می پردازیم”.
الکسی اورچوک افزود:»راه اندازی این طرح ها در ماه اکتبر آغاز شد، بنابراین ارقام امسال چندان چشمگیر نیستند. اما در سال آینده، طبق برآوردها، انتظار داریم که در این مسیر به یک میلیون تن برسیم. و تا سال 2025، آن را به 5 میلیون تن برسانیم. شاخص‌ها از همین حالا قابل توجه هستند”.
اورچوک در مورد برنامه های ایجاد کریدور حمل و نقل بین المللی «شمال-جنوب» یادآور شد که در چارچوب آن «ساخت جاده ها، نوسازی راه آهن، نوسازی پست های بازرسی با جمهوری آذربایجان، گرجستان، قزاقستان و چین به منظور ایجاد حرکت بدون مانع بارها کالاها برنامه ریزی شده است “.
وی در پایان گفت:» ما در حال برنامه ریزی برای بازسازی راه آهن در واقع ساخت 160کیلومتر کمبود راه بین مرز جمهوری آذربایجان و شهر رشت ایران هستیم، که اگر این 160 کیلومتر در به اصطلاح کریدور غربی یا مسیر غربی ... کریدور شمال - جنوب را بسازیم، دسترسی کامل ریلی به بنادر ایران در خلیج فارس خواهیم داشت و این از هم اکنون دسترسی راحت به هند، پاکستان، آفریقا، خاورمیانه است. ما امروز تلاش خود را صرف این امر می کنیم. توسعه حمل‌ونقل دریایی در خزر، مدرن‌سازی بنادر خزر ما و ساخت کشتی‌های جدید بزرگ در خزر انجام خواهد شد و همه اینها از جمله برنامه‌هاست.»
فرصت های ساخت یک مسیر تجاری بین‌ قاره‌ای جدید
روسیه و ایران برای دور زدن تحریم ها در حال ساخت مسیر تجاری جدید هستند که این مسیر در حال ظهور به این دو کشور این امکان را می‌دهد که هزاران کیلومتر از مسیرهای فعلی خود را حذف کنند.روسیه و ایران در حال ساخت یک مسیر تجاری بین‌قاره‌ای جدید هستند که از لبه شرقی اروپا تا اقیانوس هند امتداد دارد؛ گذرگاهی به طول ۳۰۰۰ کیلومتر که خارج از دسترس هرگونه مداخله خارجی است.
دو کشور میلیاردها دلار برای تسریع تحویل محموله‌ها در امتداد رودخانه‌ها و راه‌آهن‌های متصل به دریای خزر هزینه خواهند کرد. داده‌های ردیابی کشتی که توسط بلومبرگ گردآوری شده است، نشان می‌دهد که ده‌ها کشتی روسی و ایرانی - از جمله برخی که مشمول تحریم‌ها هستند - در حال تردد از این مسیر هستند.
رقابت قدرت های بزرگ درحال تغییر شکل دادن است
این نشان می‌دهد که چگونه رقابت قدرت‌های بزرگ به سرعت در حال تغییر شکل دادن به شبکه‌های تجاری در اقتصاد جهانی است که به نظر می‌رسد در حال تقسیم‌شدن به بلوکی جدید علیه غرب است. روسیه و ایران، تحت‌ فشار شدید تحریم‌ها، در حال نزدیک‌تر شدن به یکدیگر هستند و هر دو نیز نگاهشان به سمت شرق است. ماریا شاگینا، کارشناس تحریم‌ها و سیاست خارجی روسیه در مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک در لندن، می‌گوید: این فعالیت‌ها برای ایجاد زنجیره‌های تأمین جدید برای دور زدن کامل تحریم‌ها است.
این مسیر تجاری در حال ظهور به روسیه و ایران این امکان را می‌دهد که هزاران کیلومتر از مسیرهای فعلی خود را حذف کنند. در انتهای شمالی این مسیر دریای آزوف قرار دارد که توسط شبه‌جزیره کریمه - از جمله بندر ماریوپل تحت اشغال روسیه - و دهانه رودخانه دون محصور شده است.
در اوایل ماه جاری، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، با برشمردن دستاوردهای کشورش از جنگ اوکراین، گفت: آزوف برای روسیه به یک دریای داخلی تبدیل شده است.این مسیر تجاری از شمال با شبکه‌های رودخانه‌ای، دریایی و ریلی تا دریای خزر و در جنوب به اقیانوس هند گسترش می‌یابد.پوتین در یک مجمع اقتصادی در ماه سپتامبر بر لزوم توسعه زیرساخت‌های دریایی، ریلی و جاده‌ای تأکید کرد که فرصت‌های جدیدی را برای شرکت‌های روسی برای ورود به بازارهای ایران، هند، خاورمیانه و آفریقا فراهم می‌کند.
آمریکا نگران است زیرا...
شاگینا حدس می‌زند که روسیه و ایران سرمایه گذاری کلانی در کریدور تجاری داخلی انجام دهند تا به تسهیل جریان کالاهایی که غرب می‌خواهد متوقف کند، کمک می‌کند. او می‌گوید: دو کشور در حال بازی موش و گربه هستند. آنها تمام نقاط ضعف  برای حمل‌ونقل محصولات و کالاهای ممنوعه را بررسی خواهند کرد. این امر آمریکا و متحدانش را نگران می‌کند، زیرا آنها به دنبال جلوگیری از انتقال پهپادهای ایرانی و سایر تجهیزات نظامی هستند که به گفته آنها به جنگ کرملین در اوکراین کمک می‌کند.
جیمز اوبراین، مقام ارشد آمریکایی در امور تحریم‌، پس از اعلام تحریم‌های جدید در هفته گذشته که مدیران راه‌آهن روسی را هدف قرار می‌دهد، گفت: این محدوده‌ای است که ما بادقت دنبال می‌کنیم، هم این مسأله و هم به طورکلی ارتباط ایران و روسیه. ما نگران هرگونه تلاشی برای کمک به روسیه برای دور زدن تحریم‌ها هستیم.رابرت مالی، نماینده دولت بایدن در مسأله ایران، می‌گوید: این یک تصمیم فوق‌العاده مضری است که آنها گرفته‌اند. مهم است ما این مسأله را در کانون توجهات قرار دهیم تا به دنیا بفهمانیم که نمی‌توانند چیزی را از ما پنهان کنند.فراتر از هرگونه تجارت تسلیحاتی بین کشورها، دلایل اقتصادی قانع‌کننده‌ای برای مسیر ترانزیت جدید وجود دارد.
کشتی‌هایی که در رودخانه‌های دون و ولگا حرکت می‌کنند، از گذشته مشغول مبادله انرژی و کالاهای کشاورزی هستند، ایران نیز سومین واردکننده غلات روسیه است، اما این محدوده قرار است افزایش یابد. دو کشور مجموعه‌ای از معاملات تجاری جدید را اعلام کرده‌اند که شامل کالاهایی از جمله توربین، پلیمر، لوازم پزشکی و قطعات  خودرو  می‌شود. روسیه همچنین سوخت و قطعات هسته‌ای را برای رآکتور بوشهر تأمین می‌کند.
قوانین روسی به نفع کشتی های ایرانی!
روسیه باید شکست ناگهانی روابط تجاری خود با اروپا را که قبل از جنگ بزرگ‌ترین شریک تجاری آن بود و همچنین یافتن راه‌حل‌هایی برای تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا جبران کند.
نیکولای کوژانوف، کارشناس حوزه خلیج‌فارس در دانشگاه قطر که از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ به‌عنوان دیپلمات کرملین در تهران خدمت کرده است، می‌گوید: با بسته شدن شبکه‌های حمل‌ونقل اروپایی، آنها بر توسعه کریدورهای تجاری جایگزینی متمرکز شده‌اند که از چرخش روسیه به شرق حمایت می‌کند. «شما می‌توانید کنترل‌هایی را بر مسیرهای دریایی اعمال کنید، اما کنترل مسیرهای زمینی دشوار است. ردیابی همه آنها تقریباً غیرممکن است.»
موانع زیادی وجود دارد و روسیه و ایران برای غلبه بر آنها باید هزینه سنگینی بپردازند.به گزارش خبرگزاری ایرانی، روسیه در حال نهایی کردن قوانینی است که به کشتی‌های ایران در امتداد آبراه‌های داخلی رودخانه‌های ولگا و دون حق عبور می‌دهد.
داده‌های حرکت کشتی‌های گردآوری‌شده توسط بلومبرگ در حال حاضر نشان می‌دهد که دست‌کم ۱۲ کشتی ایرانی که برخی از آنها توسط گروه خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران تحت تحریم آمریکا اداره می‌شوند، در آب‌های سواحل خزر تا بنادر اصلی رودخانه ولگا در حال تردد هستند.
هیأت‌های تجاری بین ایران و روسیه با تعداد فزاینده‌ای رفت‌وآمد می‌کنند و تجارت بین آن دو نیز در حال افزایش است. به طور رسمی حجم معاملات تا ماه اوت امسال تقریباً ۵۰ درصد افزایش داشته است. این رقم به‌زودی از ۵ میلیارد دلار در سال فراتر خواهد رفت. سرگئی کاترین، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع روسیه، ماه گذشته در کنفرانسی در تهران گفت: 
«راه روشنی» برای رسیدن به ۴۰ میلیارد دلار پس از امضای توافق  تجارت آزاد  وجود دارد.
مقامات ایرانی می‌گویند که آنها کاملا بر «محور شرق» متمرکز شده‌اند. این به معنی کنارگذاشتن هر طرحی برای احیای روابط اقتصادی با اروپا و در عوض دنبال‌کردن مجموعه‌ای از توافقات تجاری  با روسیه، چین و کشورهای آسیای مرکزی است.
مالی، نماینده کاخ سفید در امور ایران می‌گوید: «اگر هر نهادی در نقض تحریم‌های ما در رابطه با کمک به روسیه یا هر یک از حوزه‌های دیگری که ایران در آن تحریم شده است، دست داشته باشد، آنها نیز مشمول تحریم‌ها خواهند شد».
موفقیت یا شکست در این طرح خارج از کنترل خود دو کشور است و بستگی به این دارد که کشورهای دیگر، از هند گرفته تا خاورمیانه - که همگی از سوی ایالات متحده و متحدانش به تبعیت از تحریم‌ها ترغیب می‌شوند - با این کار موافقت خواهند کرد یا خیر.
شروع خوب دولت سیزدهم در حوزه دریایی و بندری
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی ، شروع دولت سیزدهم در حوزه دریایی و بندری را خوب توصیف کرد و گفت : نتایج اقدامات صورت گرفته طی ۴ تا ۵ سال آینده خود را نشان خواهد داشت .
مصطفی آقامیرسلیم درباره ضرورت توسعه سواحل مکران بنابر تاکید مقام معظم رهبری ، اظهار داشت : اهمیت بنادر جنوبی بر کسی پوشیده نیست و متاسفانه نتوانسته ایم آنگونه که باید و شاید بر اساس برنامه ریزی های صورت گرفته نسبت به اشتغال آفرینی از ظرفیت دریایی و بندری کشور استفاده کنیم . نباید از برنامه ریزی راهبردی برای سواحل جنوبی کشور باز بمانیم و باید مطابق سیاست های تاکید نسبت به توسعه دریامحور با تاکید بر سواحل جنوبی گام برداریم .
این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه فعالیت های در راستای توسعه سواحل مکران آغاز شده اما برای اینکه به نتیجه مطلوب برسیم چندین سال زمان نیاز است ، عنوان کرد: در کوتاه مدت نمی توانیم به نتیجه درخور دست یابیم و به حدود ۴ تا ۵ سال زمان نیاز است .
میرسلیم با تاکید بر ضرورت سرمایه گذاری به منظور توسعه بنادر سیستان و بلوچستان از جمله چابهار ، بنادر هرمزگان از جمله شهید رجایی و بندر بوشهر ، گفت : باید بتوانیم با جذب سرمایه به اهداف تبیین شده در راستای توسعه سواحل جنوبی دست یابیم . در عین حال باید امکانات لازم برای جابجایی کالا از/به این بنادر فراهم شود که مستلزم دسترسی مسیرهای ارتباطی از جمله راه آهن است ، بنابراین باید بتوانیم از ظرفیت کریدور شمال جنوب به نحو مطلوب استفاده و شمال و جنوب ایران را به منظور صادرات کالا به کشورهای شمالی و جنوبی متصل کنیم .
عضو کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه از جنوب به آب های آزاد دسترسی داریم و در شمال کشور نیز در همسایگی کشورهای حاشیه دریای خزر قرار گرفته ایم ، بیان کرد : باید از این ظرفیت لجستیکی به خوبی استفاده کنیم و با مجموعه ای از اقدامات موثر ، دالانی که از ایران عبور می کند را فعال کنیم و از منافع اقتصادی آن به سود کشور بهره مند شویم .
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره کمبود نیروی انسانی متخصص برای سازمان بنادر و دریانوردی طی ۵ سال آینده ، عنوان کرد : چندین دانشکده کشتیرانی و کشتیزایی و امور دریایی داریم که وظیفه تربیت نیروی انسانی متخصص را بر عهده دارند و اگر مجموعه آن ها به صورت کاربردی فعال شوند ، می توانند پاسخگوی نیاز نیروی دریایی و بندری کشور باشند .
وی همچنین در خصوص عملکرد دولت سیزدهم در حوزه دریایی و بندری ، اعلام کرد : خوشبختانه دولت سیزدهم در حوزه دریایی و بندری شروع خوبی داشته و نتایج اقدامات صورت گرفته طی ۴ تا ۵ سال آینده به دست خواهد آمد.