سقوط نرخ‌های غیر رسمی

 امروز- لیلا زمانی
رونمایی از یک سیاست جدید در بانک مرکزی به دنبال تغییر و تحولات مدیریتی در این نهاد بزرگ، اتفاقی است که روز پنج‌شنبه هفته گذشته به دنبال سقف‌شکنی‌های ساعتی و روزانه قیمت دلار اتفاق افتاد. رییس کل بانک مرکزی متذکر شد:» نرخ ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی برای یک دوره یک ساله است و هدف ما این است که پیام ثبات به بازار کالا بدهیم، چون بازار کالا باید بداند قیمت کالاها چند است و با چه نرخی کالاها معامله می‌شوند».اما کارشناسان در این خصوص چه می گویند؛
دلایل کاهش ادامه‌دار نرخ ارز 
یک کارشناس مسائل اقتصادی معتقد است که تغییر رئیس کل بانک مرکزی به عنوان نشانه‌ای خوب از تغییر سیاست‌های دولت آثار مثبتی روی بازار ارز گذاشت و بازار نیمایی می‌تواند سامانه راهنما و گرداننده بازار باشد.
عبدالمجید شیخی اظهار کرد: متغیرهای کیفی هم روی متغیرهای کمی اقتصادی اثر دارند. تغییر رئیس کل بانک مرکزی می‌تواند یک علامت مثبتی باشد برای اینکه دولت تصمیم گرفته مجموعه سیاست‌های خود را با تغییر یک مدیر و تفکر عوض کند و این امر می‌تواند اثر مثبتی روی متغییرهای کمی اقتصادی داشته باشد.
وی افزود: شاهد این مدعا هم کاهش نرخ ارز در روزهای گذشته است. دلیل آن هم این است که چون اکثر تقاضای ارزی در بازار نیمایی پاسخ داده می‌شود، این بازار در واقع یک سامانه راهنما و گرداننده بازار می‌تواند باشد. رئیس کل جدید بانک مرکزی هم به همین موضوع اشاره کرد که سعی داریم به تدریج همه تقاضاهای ارزی را به سمت بازار نیمایی هدایت کنیم.  
این استاد دانشگاه ادامه داد: این حرکت در بازار ارز لازم و واجب بود که باید انجام می‌شد، چرا که افزایش نرخ ارز بخشی از اغتشاشات اقتصادی دشمن بود و عملکرد دستگاه‌های انتظامی و قضایی هم نشان‌ دهنده این است که عوامل مخل در این زمینه نقش داشته‌اند که عده‌ای از آن‌ها را تاکنون دستگیر کرده‌اند. البته عامل عمده اخلال در بازار، دلار فردایی است که محاربین اقتصادی تشکیل دادند و به جان مردم افتاده‌اند.
شیخی گفت: به طور کلی نظام مالی و پولی، بازار سرمایه محور و بانک محور ما نیاز به بازسازی منطبق با سبک اقتصاد اسلامی و تغییر رویکرد از اقتصاد نئو لیبرالیستی به اقتصاد اسلامی دارد. در مواجهه با جهش غیر معقول و هیجانی نرخ ارز، حرکت رئیس بانک مرکزی، پاتکی به‌جا در تثبیت نرخ نیمایی و سوق تدریجی مبادلات به این سمت بود.
وی اعلام کرد: توصیه صادق و ارجح به رئیس کل جدید این است که وعده کاهش نرخ نیمایی در آینده نزدیک را مطرح کند تا حرکت اخلال‌گران بازار معکوس و نرخ‌های غیر رسمی حتی سقوط متنابهی کند. این حرکت مسلما در راستای تقویت پول ملی موثر خواهد بود. البته به شرط نظارت بر عرضه ارز بر بازار؛ هرچند کاهش هزینه های تولید عرضه کنندگان را نیز منتفع و مانع کمتری در پیش خواهد بود.
پیش بینی آینده بازار
درپی کاهش قیمت ها در بازار ارز طی دو روز اخیر، یک کارشناس اقتصادی اظهار کرد که این امر ناشی از عکس‌العمل‌های بازار ارز به تغییر رئیس کل بانک مرکزی و سیاست‌های اعلامی او بوده است که اگر با تئوری‌های علمی همراه باشد، پایدار خواهد بود.
علی قنبری ، اظهار کرد: تصمیمات آنی به ویژه در مواردی مانند ارز اگر با تئوری اقتصادی و علمی همراه باشد به نتیجه مطلوبی می‌رسد و در بلند مدت هم پایدار خواهد بود.
وی افزود: تغییر مدیریت در بانک مرکزی و سیاست‌های اعلامی از سوی رئیس کل جدید این نهاد باعث کاهش نرخ ارز در بازار شد و بازار ارز عکس‌العمل‌هایی را نشان داد که مسلما اگر سیاست‌های مناسبی در ادامه اتخاذ شود، شاهد ایجاد تعادل در بازار خواهیم بود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: در شرایطی که نرخ ارز نیمایی اعلام شده با نرخ بازار آزاد فاصله زیادی دارد، بهتر است دولت به تدریج نرخ ارز نیمایی را به سمت بازار افزایش دهد و از سوی دیگر با تزریق ارز به بازار نرخ بازار آزاد را کاهش دهد تا به نقطه مطلوبی برسیم و بتوان قیمت منطقی برای ارز و البته به صورت تک‌نرخی اعلام کرد، چرا که همیشه چند نرخی بودن ارز به زیان بازار است و باعث ایجاد رانت خواهد شد.
قنبری با بیان این‌که هدایت و مدیریت نرخ ارز و حفظ ارزش پول ملی از وظایف اصلی بانک مرکزی به شمار می‌رود، اظهار کرد: در شرایط کنونی روی کار آمدن یک اقتصاددان با تجربه بانکی در راس بانک مرکزی بهتر از فردی است که تجربه بانکی نداشته است اما باید توجه داشت که مسائل ارزی تنها متاثر از موضوعات اقتصادی نیست و با آمدن یک اقتصاددان در راس بانک مرکزی حل نمی‌شود.
وی گفت: بسیاری از مسائل سیاسی و بین‌المللی روی بازار ارز اثرگذار است و اگر تغییراتی در برخی ساختارها اتفاق نیفتد، نمی‌توان گفت که کاهش نرخ ارز و تعادل در این بازار ادامه‌دار و پایدار خواهد بود.
تثبیت نرخ نیما در کوتاه‌مدت موجب کاهش نرخ ارز می‌شود/ فرزین به دنبال استقلال بانک مرکزی باشد
عضو هیات علمی دانشگاه گفت: تثبیت نرخ نیمایی با رقم 28 هزار و 500 تومان از سوی رئیس کل جدید بانک مرکزی می تواند در کوتاه مدت باعث کاهش نرخ ارز شود.
تثبیت نرخ نیما در کوتاه‌مدت موجب کاهش نرخ ارز می‌شود
کامران ندری ، درباره شرایط جدید ارزی کشور اظهار داشت: تثبیت نرخ نیمایی با رقم 28 هزار و 500 تومان از سوی رئیس جدید بانک مرکزی در شرایط فعلی و در آغاز راه برای آقای فرزین می تواند در کوتاه مدت سبب تثبیت نرخ ارز و کاهش آن شود. اما در صورتی که روند سیاست گذاری ارز تغییر نکند، این اثر هم از بین می رود.
عضو هیات علمی دانشگاه ادامه داد: امیدوارم رئیس کل جدید بانک مرکزی این رقم را بدون بررسی در خصوص تبعات آتی آن اعلام نکرده باشد، هرچند هیچ سیاستی در حوزه بانکی و پولی بدون اقناع اذهان ارکان اصلی در این حوزه به بار نمی ‌نشیند.
این اقتصاددان تاکید کرد: باید دید رئیس جدید بانک مرکزی با چه میزان برخورداری از استقلال رأی خواهد توانست سیاست‌ها و برنامه‌ ریزی‌های خود را در کشور پیاده کند. امیدوارم فرزین با ثبات رأی در اجرای سیاست‌های خود بتواند با برنامه‌ریزی‌های صحیح و اقناعی خود، مجلس و دولت و را برای اجرای سیاست‌های خود قانع کند.
ندری افزود: بانک مرکزی در دو حوزه سیاست‌گذاری پولی و سلامت بانک‌ها با چالش‌های متعددی مواجه است و باید در ارتباط دولت با بانک‌ها، رشد نقدینگی، نرخ‌های بهره‌ای دستوری تغییراتی را اِعمال کند تا حدودی اوضاع را تحت کنترل خود درآورد، چراکه در حال حاضر بانک‌ها با گرفتاری‌های نقدینگی فراوانی مواجه هستند و این شامل بخش مهمی از اقتصاد است.
وی با اشاره به تورم در کشور تصریح کرد: هرچند مشکل فعلی و در راس همه امور مساله تورم است که باید برای مهار آن راهکاری مناسب ارائه داد.
قیمت دلار تا کجا کاهش می‌یابد؟
علی طباطبایی، کارشناس بازارهای مالی در خصوص روند کاهشی نرخ دلار گفت: اگر از نظر تکنیکالی بررسی کنیم در پایین‌ترین حد ممکن 33 تا 34 هزار تومان را هم می‌توان تا قبل از اسفندماه برای دلار متصور شد.او ادامه داد: با توجه به بحث افزایش نقدینگی و نیز برآوردی که از عدم افزایش تولید ناخالص داخلی وجود دارد، به نظر می‌آید دولت هم می‌تواند کف دلار را با 34 هزار تومان ببندد.طباطبایی همچنین بیان کرد: اگر این ریزش همچنان با خروج پول خاکستری از سیستم دلار در بازار دلار اتفاق بیفتد، با توجه به اینکه به نظ می‌آید بازیگران اصلی بازار دلار همراه با سیستم قضایی در حال پیگیری هستند من فکر می‌کنم افت شدید دلار تا همان 33 تا 34 هزار تومان محقق شود.
طباطبایی گفت: اگر تا این حد قیمت دلار پایین بیاید و با اتفاق سیاسی مهمی مواجه نباشیم احتمالا تا اردیبهشت یا خرداد سال آینده که بحث بودجه و یا مذاکرات مطرح شود دولت بتواند دلار را در این قیمت‌ها نگه دارد.
نرخ دلار میخکوب شد
آلبرت بغزیان، کارشناس اقتصادی درباره سیاست اخیر بانک مرکزی در رابطه با دلار ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی نیمایی، گفت: اگر این را سیاست ارزی بگذاریم، یک نوع میخکوب کردن نرخ ارز است. یعنی در شرایطی که تغییر نرخ ارز، ساعتی و روزانه شده بود، این تصمیم باعث شد تا افزایش نرخ ارز متوقف شود.وی با بیان این‌که اعلام یک نرخ برای هدف‌گذاری شاید فعلا می‌توانست اقدام مناسبی باشد، افزود: نکته این‌جاست که برای این‌که بتوانیم روند بازار را کاهشی ببینیم، باید برنامه دیگری را در پیش گیریم. همان‌طور که ۳ هزار تومان دیروز کاهش پیدا کرد، اما امروز شاهد افزایش حدود هزار تومانی نسبت به دیروز بودیم.
نرخ دلار چگونه روز جمعه مشخص می‌شود؟
این کارشناس اقتصادی با طرح این سوال که چطور روز جمعه‌ها نرخ ارز مشخص می‌شود؟ عنوان کرد: در برخی از سایت‌ها روزهای جمعه هم نرخ ارز را معرفی می‌کنند. بانک مرکزی که تعطیل است، بازار متشکل ارزی که تعطیل است و صرافی‌ها تعطیل هستند، اما نرخ ارز تغییر می‌کند.بغزیان تاکید کرد: واقعا بانک مرکزی باید این‌گونه سایت‌ها و جاهایی که افراد مراجعه می‌کنند و صرافی‌هایی که از بازار آزاد نرخ می‌گیرند، نظارت کند. بازار آزاد یعنی چه؟ مگر بازار آزاد می‌تواند سایت داشته باشد؟ این حتما از طرف یک عده‌ای مدیریت شده است؛ حالا یا دلال یا واسطه. هر چه اسم آن را می‌گذاریم، سوال این است که این نرخ‌ها را چه کسانی تعیین می‌کنند؟وی متذکر می‌شود: بانک مرکزی باید جلوی این نهادها را بگیرد و بانک مرکزی بهتر از همه هم می‌داند و واقف است که ماهیت این‌گونه بازارها چیست.
این‌گونه سیاست دلار ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی شکست می‌خورد
این کارشناس اقتصادی در ادامه درباره دلار ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی گفت: ما امیدواریم بانک مرکزی با عرضه ارز در آن نرخ به واردکنندگان واقعی و نظارت بر این‌که این ارز را برای درخواستی که دارند، جلوی رانت احتمالی را بگیرد.بغزیان افزود: اگر قرار باشد مثل زمان ارز ۴۲۰۰ تومانی، دلار را بگیرند و بانک مرکزی نظارت نکند و کالاهایی وارد شود که این کالاها با قیمت‌های ارز آزاد فروخته شود، عملا به شکست می‌خورد و ایجاد رانت می‌کند.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: دلار ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان عدد پایینی نیست و این عدد برای اقتصاد ما بالاست؛ اقتصادی که بتواند برای رفاه مردم خود تورمی را متناسب با رشد درآمد ایجاد کند و قدرت خرید را بالا ببرد تا امیدی برای خانه‌دار شدن و خودرودار شدن ایجاد شود. این نرخ هنوز هم کماکان بالاست.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: دلال‌ها و ایادی‌ای که در مدیریت قبلی بانک مرکزی بودند و از آنجا نرخ را مدیریت می‌کردند، باید جمع‌آوری شوند و بانک مرکزی هم هیچ‌گونه رودربایستی‌ای نداشته باشد؛ وگرنه بعد از چند صباحی متاسفانه باید شاهد برگشت باشیم.
بغزیان همچنین در ادامه تاکید کرد: به نظر من این‌که نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان از کجا آمده است، جای تامل دارد.
این کارشناس اقتصادی درباره تاثیر افزایش نرخ سود بانکی روی بازار ارز نیز گفت: سیاست نرخ سود بانکی روی ارز اثری ندارد. نرخ سود بانکی درست است که برای سپرده‌گذار خوب است، اما این را باید در نظر داشته باشیم که سپرده‌های کلان در اختیار افراد حقیقی و حقوقی خاصی است.
بغزیان عنوان کرد: این سیاست جذابیتی برای سپرده‌گذاری به آن حدی ایجاد نمی‌کند که یک فرد بگوید پول خود را در بانک می‌گذارم و سه سال هم پول خود را بلوکه کنم. در عین حال، بازار دست دومی هم نداشته باشد. اگر بتواند اوراق را بفروشد، خوب است، اما اگر قرار باشد بلوکه شود، باید تورم نیز مدیریت شود.
وی افزود: تورم اگر بالاتر باشد، افراد می‌گویند برای تورم برای مثال ۴۵ درصدی، می‌روم کالا می‌خرم و در خانه می‌گذارم یا دلار و طلا می‌خرم. مطمئن باشید که اگر دلار مدیریت شود، ما تورمی از جانب خیلی از بازارها نخواهیم داشت.
این کارشناس اقتصادی متذکر شد: البته یک نکته‌ای که وجود دارد، این است که شاید بتواند نرخ سود بانکی برای سپرده‌گذار خودی نشان دهد، ولی هزینه تولید را هم باید در نظر بگیریم. یعنی بانک‌ها باید با این نرخ‌های بالا تسهیلات بدهند. این‌گونه تولیدکننده بهانه پیدا می‌کند که به دلیل این‌که تسهیلات گران گرفته، باید کالای خود را هم گران‌تر بفروشد. این‌گونه یعنی ما سمت تولید را نادیده گرفته‌ایم.
بغزیان خاطرنشان کرد: دولت باید یک‌سری وجوه به بانک‌ها بدهد تا ارزان‌تر وام دهند و عده‌ای با دسترسی به این وام‌ها، رانت برایشان ایجاد می‌شود. باز دوباره ما در این شرایط به سر جای اول برمی‌گردیم که نرخ سود بانکی را بالاتر ببریم که در دور باطل می‌افتیم.