ریسک های جدید خانه دار شدن

 امروز- لیلا زمانی
خرید و فروش متری مسکن در بورس و خرید سهام زمین متری، طرحی است که در آن، افرادی که سرمایه کافی برای خرید یک واحد مسکونی را در اختیار ندارند، با هر مقدار سرمایه، بتوانند یک یا چند متر زمین خریداری کنند و علاوه بر سرمایه گذاری مطمئن و حفظ ارزش سرمایه خود در برابر تورم، سود حاصل از آن را نیز دریافت کنند. 
خانه دار شدن، همواره یکی از دغدغه های افراد به خصوص قشر جوان جامعه بوده است. دولت نیز به سهم خود کوشیده تا بتواند راهکاری برای تامین این نیاز فراهم آورد و در این زمینه، طرح هایی چون مسکن مهر، نهضت ملی مسکن و وام های خرید مسکن را اجرایی کرده است که کمابیش توانسته به خانه دار شدن بسیاری از افراد جامعه کمک کند، اما این طرح ها نیز، نیاز به سرمایه اولیه دارند که برای بسیاری، فراهم کردن آن ممکن نیست.
یکی از طرح هایی که اخیرا ارائه گردیده، طرح خرید و فروش متری مسکن در بورس طبق شرایط خرید سهام زمین متری می باشد. اهمیت اجرای این طرح، از این جهت است که چون اغلب افراد، سرمایه لازم برای خرید یک واحد کامل را ندارند، لذا، دولت در این طرح تدبیری اندیشیده که افراد با هر میزان سرمایه بتوانند چندمتر زمین خریداری کنند. بدین ترتیب، علاوه بر اینکه می توانند سرمایه گذاری مناسبی داشته باشند و سود حاصل از آن را دریافت کنند، دولت هم توانسته سرمایه ها ی راکد افراد که به سمت سکه و دلار می رود را به سمت و سوی مسکن برده و این بخش را از رکود خارج کند.
کاهش ریسک سرمایه گذاری با فروش متری مسکن
رئیس انجمن انبوه سازان گفت: فروش متری مسکن زمینه ساز تقویت منابع مالی سازنده ها و کاهش ریسک سرمایه گذاری می شود.
 مرتضوی گفت: فروش متری مسکن و يا  فروش سهامی که براساس ارواق سهام باشد کمک چندانی در حوزه مسکن نمی کندبلکه فروش سهام در واقع ایجاد یک راهبرد در جمع کردن  سرمایه های خرد مردم است.
به گفته رئیس انجمن انبوه سازان مسکن  مردم دوست دارند به نوعی  در  حوزه های اقتصادی سرمایه گذاری کنند از سوی دیگر ورود به بازار مسکن از طریق بورس هم می تواند برای تقویت اقتصاد خانوارها فضای مناسبی را  ایجاد کند تا سرمایه های خرد مردم  با استفاده از ابزارهای فروش  در حوزه سرمایه گذاری مسکن جمع شود.
او می گوید: سرمایه گذاری در حوزه مسکن با توجه به شرایط تورمی در کشور به صورت میان مدت  و بلند مدت منافع قابل توجهی  رادر حوزه مسکن  ایجاد می کند.
مرتضوی گفت : فروش متری مسکن یک اقدام بسیار  خوبی است و منابع مالی را برای سازنده ها تقویت میکند و  از سوی دیگر ریسک سرمایه گذاری را کاهش می دهد.
شرایط خرید و فروش متری مسکن در بورس
از شرایط اولیه برای ورود به بازار بورس و خرید و فروش متری مسکن در بورس طبق شرایط خرید سهام زمین متری داشتن کد بورسی می باشد، برای این منظور، متقاضی نیازمند ثبت نام در سامانه سجام، احراز هویت و سپس دریافت کدبورسی منحصر به فرد خود می باشد. در مرحله بعد، لازم است شخص در یک کارگزاری ثبت نام داشته و معاملات خود را از طریق کارگزاری انجام دهد. متقاضی پس از ورود به کارگزاری برای خرید اوراق سهام مسکن، باید حساب بورسی خود را از طریق درگاه پرداخت الکترونیک شارژ نماید.
برای خرید و فروش متری مسکن در بورس طبق شرایط خرید سهام زمین متری و خرید سهام زمین متری، لازم است فرد، حداقل سرمایه ای که هنگام واگذاری اوراق از طرف سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام می شود را در اختیار داشته باشد، اوراق متناسب با متراژهای معین واحدها، تعریف شده و متقاضی می تواند با خرید اوراق به مقدار تعیین شده، در سررسید مشخص، واحد مسکونی را تحویل بگیرد، به عنوان مثال: اگر قرار است یک واحد 30 متری را تحویل بگیرد باید بتواند اوراق تعیین شده برای آن واحد را تامین کند.
در خصوص نحوه خرید متری مسکن و خرید سهام زمین متری، باید گفت، مسکن مانند آهن کالایی نیست تا مشخصات آن کاملا مشخص باشد و خریدار دقیقا بداند چه کالایی با چه مشخصاتی دریافت می کند. قیمت مسکن نسبت به اینکه مسکن در چه نقطه ای از کشور واقع شده و همینطور به کیفیت و نوع ساخت بستگی دارد. ممکن است در یک ساختمان، قیمت طبقه ها نیز با یکدیگر متفاوت است.برای حل این موضوع، اوراق سهام روی یک پروژه مشخص منتشر می شود و اوراق هر پروژه از پروژه دیگر متفاوت خواهد بود. همانطور که گفته شد، در یک ساختمان نیز، قیمت واحدها با هم متفاوت است. برای حل این مشکل، در هر پروژه یک واحد به عنوان مبنا در نظر گرفته شده و قیمت گذاری سایر واحدها بر آن مبنا خواهد بود، اگر چه زمان انتشار اوراق، ویژگی های پروژه برای خریدار مشخص است، ولی معلوم نیست در زمان سررسید کدام واحد را تحویل می گیرد.
در خصوص زمان سررسید اوراق نیز، اگر فردی تعداد اوراق لازم برای تحویل گرفتن یک واحد را دارد، واحد درخواستی به او تحویل داده می شود ولی اگر آن واحد چند متقاضی داشته باشد، بین دو نفر از آن ها قرعه کشی می شود و واحد به شخص برنده تحویل می گردد. 
خانه دار شدن با فروش متری مسکن خیر 
حفظ سرمایه آری
خانه دار شدن همیشه یکی از دغدغه های مردم بوده است، دولت هم در این مدت تمام تلاش خود را برای رفع کمبود مسکن انجام داده است اما متاسفانه نتوانسته این مشکل را تا کنون برطرف سازد.
دولت برای تأمین مسکن جوانان و مردم از طرح‌هایی همچون مسکن مهر، نهضت ملی مسکن و وام‌های متفاوت برای خرید خانه رونمایی کرد و این طرح‌ها به خانه دار شدن مردم کمکی نکرد با توجه به اینکه برای به نتیجه رسیدن این طرح‌ها نیاز به سرمایه گذار است.
یکی از طرح‌هایی که یکبار در دهه ۷۰ اجرایی شد اما بعد از مدتی مسکوت شد و اکنون دوباره در دستور کار قرار گرفته است هم فروش متری خانه است، این طرح با مخالفان و موافقان زیادی رو به رو است. موفقان این طرح معتقد هستند که این طرح راهی برای سرمایه گذاری مردم است و حتی شاید این طرح بتواند ارزش پول ملی مردم را حفظ کند اما قطعاً نمی‌تواند مردم را خانه دار کند.
در این میان مخالفان بر این باورند که این متغیر باعث می‌شود که بازار مسکن را دچار نوسان کند و قیمت خانه دچار تحول شود بسیاری از شرکت‌های ساختمانی معتقد هستند اگرچه با طرح خرید متری مسکن کسی نمی‌تواند خانه‌دار شود، اما می‌تواند با این طرح دارایی خود را پس‌انداز و مانع اثرگذاری تورم بر این مساله شد.
فروش متری مسکن شما را صاحبخانه نمی‌کند
فرشید پور حاجت، دبیر کانون سراسری انبوه سازان در خصوص فروش متری مسکن در بورس گفت: بحث فروش متری مسکن در واقع یک ابزار چند وجهی است، این عمل یک مکانیزم برای تأمین نقدینگی پروژه‌های عمرانی از یک سوی دیگر با توجه به شرایط اقتصادی که دچار چالش تورم است ارزش پول ملی مردم حفظ شود.
وی در ادامه بیان کرد: در حال حاضر مردم نمی‌توانند خانه خریداری کنند و با اندک پولی که دارند حداقل می‌توانند چند متر از یک واحد مسکونی را خریداری کنند با توجه به اینکه این طرح قرار نیست کسی را خانه دار کند و فقط برای تأمین سرمایه پروژه‌های شهرداری و سرمایه گذاری است.
دبیر کانون سراسری انبوه سازان در ادامه درخصوص اینکه فروش متری خانه در تعارض با ساخت و سازهای دولتی است بیان کرد: فروش متری خانه همانطور که گفتید در تعارض با برنامه‌های دولت همچنین حتی در تعارض با ساخت مسکن اجتماعی خود شهرداری است با توجه به اینکه طرح ساخت مسکن اجتماعی هدف اصلی اش خانه دار کردن دهک‌های مورد هدف جامعه است و این طرح فروش متری با این طرح در تعارض می‌باشد.
فرشید پور حاجت در پایان به مهر گفت: به نظر بنده بهتر بود شهرداری به جای طرح فروش متری خانه به برنامه ریزی برای ساخت مسکن اجتماعی در چارچوب دولت می‌پرداخت با توجه به اینکه فروش متری خانه ساختاری است که بنگاه‌های اقتصادی برای تأمین مالی پروژه‌های خود اقدام می‌کنند و این طرح قرار نیست بازار را تنظیم کند.
طرح‌های پوچ
مرتضی افقه، کارشناس اقتصادی در خصوص فروش متری خانه گفت: طرح‌هایی که مطرح می‌شود تا وقتی که سرمایه گذار نداشته باشد قابلیت اجرایی ندارد و مردم را خانه دار نمی‌کند به طور مثال مسکن مهر یا مسکن ملی با مشکل زمین و سرمایه گذار رو به رو است اگر قرار بود مشکل مسکن با طرح حل شود با طرح ساخت و سازها حل می‌شد.وی رد ادامه بیان کرد: این طرح‌ها برای این است که تنش‌های بازار مسکن کاهش پیدا کند اما قطعاً این طرح فروش متری خانه مردم را خانه دار نخواهد کرد.
طرح ناموفقی که دوباره در دستور کار است
حسن محتشم، انبوه ساز و کارشناس مسکن درخصوص فروش متری خانه در بورس گفت: فروش متری مسکن در اواخر دهه ۷۰ تجربه شد اما به دلایل نامعلومی متوقف شده است و اما این فروش متری تأثیری بر روی تولید نخواهد گذاشت.وی در ادامه بیان کرد: تنها تأثیری که این کار خواهد داشت این است که سرمایه‌های جزو کوچک وارد خرید خانه شود با توجه به اینکه ارزش پول هر روز با توجه به تورم کاهش پیدا می‌کند طرح فروش متری خانه مقابل کاهش سرمایه‌ها را می‌گیرد.این کارشناس مسکن در ادامه درخصوص ساخت مسکن در طرح فروش متری مسکن به مهر گفت: این طرح باعث ساخت و ساز نمی‌شود و حتی تقاضا را نیز کاهش نمی‌دهد فقط باعث می‌شود حداقل ارزش پول مردم با خرید یک یا ده متر خانه حفظ شود اما باعث تسریع در ساخت و ساز نخواهد شد.حسن محتشم در پایان بیان کرد: انتظارات جامعه از طرح فروش متری کنترل بازار مسکن و همچنین خانه دار کردن مردم است اما با توجه به اینکه خانه در پایتخت متری ۵۰ میلیون است و خرید ده متر خانه مردم را خانه دار نمی‌کند فقط ارزش سرمایه مردم را حفظ می‌کند.
رونق فروش متری مسکن در پایتخت
بازار پیش‌فروش متراژهایی از یک آپارتمان به چند نفر در تهران گرم شده و این نوع معاملات عمدتا توسط تعاونی‌ها در منطقه ۲۲ انجام می‌شود. در این فرآیند افرادی که قادر به خرید شش دانگ یک آپارتمان نیستند، برای حفظ ارزش پول و سرمایه‌گذاری در بازار مسکن، سهام خریداری می‌کنند.با کاهش توان متقاضیان به تدریج تقاضا برای پیش‌خرید متراژ مشخصی از یک آپارتمان افزایش یافته است. فروش سهام پروژه‌های مسکونی از سوی تعاونی‌ها و سازندگان سال‌هاست که در کشور اجرا می‌شود اما تا قبل از نوسانات سال‌های اخیر رونق چندانی نداشت. سازندگان از طریق واگذاری امتیاز متراژهای مشخصی از پروژه‌های مسکونی و تجاری خود به افراد مختلف، نقدینگی لازم را برای تکمیل طرح‌ها جذب می‌کنند.
در بین آگهی‌های منطقه ۲۲ تعداد قابل توجهی آگهی فروش سهام مسکن دیده می‌شود. با توجه به متراژ بالای واحدهای مسکونی این منطقه و عدم تناسب توان خرید متقاضیان با نرخ‌های موجود، برخی از پروژه‌ها به صورت متری به فروش می‌رسد. مکانیزم معاملات بدین صورت است که متراژ مشخصی از واحد مسکونی در قالب سهام عرضه می‌شود.به طور مثال یک واحد ۲۰۰ متری برای پیش‌فروش عرضه می‌شود و چهار فرد مختلف هرکدام ۵۰ متر از این واحد را به صورت سهام خریداری می‌کنند. قیمت تعیین شده معمولا پایین‌تر از نرخ‌های موجود در بازار است که البته به صورت علی‌الحساب تعیین می‌شود. در آینده ممکن است با ضرایبی درخصوص انتخاب طبقه، انشعابات، مشاعات و پارکینگ، قیمت آپارتمان مورد نظر افزایش یابد که متقاضی باید این اختلاف قیمت را بپردازد. با تکمیل پروژه، هریک از چهار نفر می‌توانند سهام خود را از آپارتمان مدنظر با نرخ روز در بازار عرضه کنند.
گفته می‌شود با توجه به بالا بودن تعداد متقاضیان، سهام این پروژه‌ها از نقدشوندگی خوبی برخوردار است. به گفته‌ی فعالان صنعت ساختمان، مدت زمان فروش واحدهای نوساز در منطقه ۲۲ که به صورت یکجا عرضه می‌شوند، بیش از پروژه‌هایی است که به شکل سهام به فروش می‌رسند. اما بررسی‌ها از بازار مسکن شهر تهران در هفته‌های اخیر گویای آن است که هر دو طرف عرضه و تقاضا با احتیاط وارد فرآیند معاملات می‌شوند. فروشندگان تحت تاثیر انتظارات تورمی قرار دارند و خریداران از توانایی کافی برخوردار نیستند.
سعید لطفی ـ عضو هیات مدیره اتحادیه مشاوران املاک تهران می‌گوید: سهم معاملات خانه اولی‌ها در بازار مسکن شهر تهران کاهش یافته و عمده خرید و فروش‌ها از نوع تبدیل است. برخی افراد هم اقدام به خرید متری مسکن به صورت سهام پروژه می‌کنند. اما بخر و بفروش‌ها با توجه به نوسانات اقتصادی، کمتر ریسک خرید و فروش  در بازار مسکن را می‌پذیرند.وی افزود: با این حال تعداد معاملات مسکن در ماه گذشته از ۱۲ هزار فقره عبور کرد که وضعیت نسبتا مطلوب معاملات را در پایتخت نشان می‌دهد. بخشی از معاملات به منظور حفظ ارزش دارایی و بخش  دیگر از نوع تبدیل به احسن است.
دی ماه ۱۴۰۱ متوسط قیمت هر متر خانه در تهران بر اساس میانگین حسابی ۵۲.۷ میلیون تومان و طبق میانگین وزنی ۵۴.۹ میلیون تومان اعلام شده است. مرکز آمار اعلام کرد که تورم ماهیانه مسکن در تهران ۹.۸ درصد و تورم نقطه به نقطه ۶۶ درصد بود. هم‌چنین  ۱۲ هزار و ۱۳۹ آپارتمان مسکونی در تهران طی دی ماه امسال خرید و فروش شد که از افزایش ۳.۱ درصد در مقایسه با ماه قبل حکایت دارد. با توجه به تجربه بازار در سال‌های اخیر این تعداد خرید و فروش، رونق نسبی بازار را نشان می‌دهد.