فضای مجازی و اقتصاد بدون مرز

 امروز- لیلا زمانی
 اوایل اردیبهشت بود که سید ابراهیم رئیسی هفته گذشته در نشستی با جمعی از فعالان اقتصاد دیجیتال، این حوزه را بخش قابل توجهی از اقتصاد کشورهای توسعه یافته و درحال پیشرفت دانست و با اشاره به رشد فزاینده این اقتصاد در برخی کشورهای همسایه گفت: عقب‌ماندگی در این حوزه خسارت‌بار و غیرقابل جبران است.
وی همچنین تأکید کرد نقش دولت در عرصه کسب و کارهای دیجیتال، حمایت، هدایت و نظارت و تنظیم‌گری است و دستگاه‌های تنظیم‌گر باید به نحوی فعالیت‌شان را تنظیم کنند که موجب اخلال در کسب و کار نشود. همچنین تسهیل و تضمین اصل و سود سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در کسب و کارهای دیجیتال، تضمین خرید خدمات صاحبان کسب و کارهای مجازی، تخصیص ارز مناسب برای توسعه اقتصاد دیجیتال، حمایت از صادرات فناوری و خدمات دیجیتال و فعال شدن ستاد ویژه اقتصاد رمز ارز از دیگر تأکیدات رئیسی در این نشست بود. بنابراین، با توجه به توسعه اقتصاد دیجیتال در بسیاری از کشورهای جهان و حرکت به سمت آینده کار و ظهور مشاغل جدید، باید زیرساخت‌ها برای توسعه اقتصاد دیجیتال و استفاده مطلوب‌تر از فضای مجازی فراهم شود. خوشبختانه اقداماتی در راستای توسعه فناوری‌های نوین و اقتصاد دیجیتال صورت گرفته است ولی هنوز با شرایط آرمانی فاصله زیاد وجود دارد.
مهم‌ترین مزیت‌های اقتصاد دیجیتالی برای کشور 
تحول دیجیتالی به‌عنوان یک مرحله فراگیر و اصلی در سراسر جهان شناخته می‌شود و البته چالش‌ها و فرصت‌های اساسی دارد که بسیاری از مشاغل فعال در این حوزه با آن روبه‌رو هستند.
روند دیجیتالی شدن زندگی روزمره مردم سراسر جهان، با شیوع بیماری همه‌گیر کرونا از چند سال گذشته سرعت فزاینده‌ای پیدا کرد؛ مثلا بسیاری از شرکت‌های کوچک و متوسط آلمانی که پیش از این در زمینه دیجیتالی شدن کند و ناکارآمد عمل می‌کردند، مجبور به انطباق و پذیرش این فرایند شدند؛ از سوی دیگر شرکت‌هایی نیز که قبلا در زمینه دیجیتال‌سازی زیرساخت‌هایشان سرمایه‌گذاری کرده بودند نسبت به همتاینشان توانستند جایگاه خوبی را در عرصه رقابت به دست آورند. قطعا این نوآوری‌های دیجیتالی تا ابد باقی و زنده نخواهند ماند و در گذر زمان تغییر بسیاری پیدا می‌کنند؛ رهبران حوزه اقتصاد دیجیتال و مدیران مشاغل، باید امنیت، نوآوری و انطباق سرمایه گذاری‌های تجاری خود با این فضای بحرانی را از طریق دروس و تجربیات لازم حاصل از شرایط شناسایی و ترسیم کنند.
به طور کلی فناوری‌های دیجیتال دارای مزایای زیادی هستند؛ این فناوری‌ها ما را قادر می‌سازند تا به‌طور کارآمد و موثر در دفاتر خانگی خود کار کنیم و گویی این تغییرات نوعی ظرف آزمایشگاهی در اختیار رهبران اقتصادی و مدیران مشاغل، قرار می‌دهد که با استفاده از آن می‌توانند سبک‌ها و شیوه‌های مختلف مدیریت را به واسطه آن امتحان کنند. آن‌ها باید تاثیرات خوب و بد ناشی از تحولات تکنولوژیک اعمال‌شده به واسطه ظهور این بیماری همه‌گیر را مشاهده کنند تا بفهمند کدام سبک مدیریت در شرایط این چنینی، موثر، کارآمد و پیشرفته‌تر عمل می‌کند (یا عمل نمی‌کند) و اینکه چگونه می‌توانند از این امر برای دستیابی به راندمان بالاتر برای برخی خطوط در سازمان خود استفاده کنند.
در ایران هم چند سالی است که توجه ویژه‌ای به اقتصاد دیجیتال می‌شود و در دولت سیزدهم هم تمهیدات مهمی برای این حوزه در نظر گرفته شده است. اقتصاد دیجیتال فضای بکری است  که می تواند مشاغل زیادی را برای کشور ایجاد کند و فقط بحث هزینه‌ها نیست. در حال حاضر یکی از حوزه‌های جدیدی که می‌تواند شرایط جدید را برای افزایش اشتغال فراهم کند، فضای مجازی و استفاده از اقتصاد دیجیتال است که متاسفانه هنوز مورد اقبال نیست و دولت هم بعضا در این بخش با مشکلاتی روبه‌روست و برخی مسایل هم باعث شده این فضا محدود شود.
یکی از اقداماتی که می‌توان در حوزه اقتصاد دیجیتال دنبال کرد، این است که اجازه دهیم پلتفرم‌های متعدد بتوانند در این بخش فعالیت کنند زیرا بر اساس این سکوها و پلتفرم‌هاست که خرید و فروش و داد و ستد و کسب و کار می‌تواند شکل بگیرد.
کارشناسان معتقدند بی‌تردید برای توسعه اقتصاد دیجیتال نیاز به پلتفرم‌های قوی است و باید اجازه رشد و رقابت پلتفرم‌های داخلی و خارجی را داد. خوشبختانه پلتفرم‌های داخلی شکل گرفته و به تدریج در حال توسعه است البته برخی پلتفرم‌هایی که روی آنها تبلیغ می‌شود، هنوز قابلیت فعالیت کسب و کار را به طور کامل به دست نیاورده‌اند و باید زمان بیشتری بگذرد تا به توسعه لازم دست پیدا کنند بنابراین باید در عین تقویت پلتفرم‌های داخلی و تا زمانی که به شکل قوی ظاهر نشده‌اند، اجازه داد از فضای پلتفرم خارجی استفاده تا به راه اندازی و توسعه کسب و  کار افراد کمک شود.
مزایای اقتصاد دیجیتال در کشور
این فضا می‌تواند سه مزیت بزرگ برای کشور ایجاد کند که یکی از آن فرصت‌های شغلی و مشاغل جدیدی است که در دنیا در این زمینه مطرح است. اقتصاد دیجیتال در عمده کشورها سهم بالایی دارد و ارزش افزوده بسیاری ایجاد کرده است، بنابراین در کشور ما که بیشتر مشاغل سنتی بوده می تواند یک فرصت مناسب باشد تا در این بخش مشاغل جدید را شناسایی کنیم و نرخ بیکاری را کاهش دهیم.
کسب و کارهای مجازی بر بستر فضای مجازی و اینترنت شکل می‌گیرند به این منظور باید زیرساخت‌ها را برای ورود مشاغل جدید آماده شود زیرا چه بخواهیم چه نخواهیم به سمت مشاغل جدید خواهیم رفت. مزیت دوم کاهش هزینه‌هاست؛ در حال حاضر یکی از بحث‌های مطرح در کشور قیمت بنزین است و چون مصرف آن بالا رفته، هزینه‌های آن هم بیشتر شده است در حالی که اگر استفاده از فضای مجازی و پلتفرم‌های اینترنتی را در کشور توسعه دهیم، حمل و نقل گسترده‌ای که برای انجام کارها و مراجعه به ادارات و سازمان‌های متعدد صورت می‌گیرد، به شدت کاهش پیدا می کند و این مسأله در بسیاری از هزینه‌ها از جمله انرژی به شدت موثر است.
بهره وری دومین مزیت اقتصاد دیجیتال است و  استفاده از فناوری و تکنولوژی جدید بهره‌وری را در کشور بالا می برد. متاسفانه بهره‌وری کشور  هم در حوزه نیروی انسانی و هم در سرمایه پایین است و باعث هدر رفت سرمایه‌های انسانی در کشور شده است. مزیت سوم کاهش هزینه‌هاست؛ در حال حاضر یکی از بحث‌های مطرح در کشور قیمت بنزین است و چون مصرف آن بالا رفته، هزینه‌های آن هم بیشتر شده است در حالی که اگر استفاده از فضای مجازی در بخش دیجیتال رشد یابد، حمل و نقل گسترده‌ای که برای انجام کارها و مراجعه به ادارات و سازمان‌های متعدد صورت می‌گیرد، به شدت کاهش پیدا می کند و این مسأله در بسیاری از هزینه‌ها از جمله انرژی به شدت موثر است.
دسترسی سریع به کالا و خدمات از طریق فضای مجازی
یک فعال حوزه کار بر لزوم سرمایه‌گذاری در بازار اقتصاد دیجیتال تاکید کرد و گفت: اقتصاد دیجیتال دنیای بدون مرز است و باید ارزش افزوده‌ای را که دنیا از این بازار کسب کرده نصیب خود کنیم.
ناصر چمنی ، درباره ضرورت توسعه اقتصاد دیجیتال و افزایش سهم آن در کشور گفت: امروز از طریق اقتصاد دیجیتال مشاغل جدیدی به وجود می آید و بسیاری از کشورها در جهت اقتصاد دیجیتال سرمایه‌گذاری بسیاری کرده‌اند.وی ادامه داد: تغییر و تحولات اقتصاد دیجیتال با سرعت و شتاب بسیاری درحال رخ دادن است و ما نیز باید سهم خود را از این بازار بگیریم ولی توسعه اقتصاد دیجیتال نیازمند فراهم کردن زیرساخت‌هایی است که مقدمه آن تغییر برخی سیاست‌هاست.این فعال حوزه کار با بیان اینکه برای موفقیت در بازار اقتصاد دیجیتال باید سیاست‌ها در این حوزه تعریف شود، اظهار کرد: اقتصاد دیجیتال دنیای بدون مرز است و نمی توان برای چنین بازاری محدودیت ایجاد کرد.
چمنی افزود: امروز پرداخت قبض و خرید بلیت تا شارژ کارت مترو همه در بستر اینترنت شکل می‌گیرد، بنابراین بدون مرزبندی در بازارهای دیجیتالی و اینترنتی باید سهمی که دنیا از این بازار کسب کرده نصیب خود کنیم همچنان که امروز از طریق اپلیکیشن «آمازون» می توان در سرتاسر جهان کتاب خرید، مشاوره گرفت و انواع کالاها را سفارش داد.
وی در پایان توسعه اقتصاد دیجیتال و سرمایه‌گذاری در این بخش را موجب کاهش بسیاری از هزینه‌ها از جمله حمل و نقل و مصرف سوخت و افزایش راندمان کار و دسترسی سریع تر به کالا و خدمات دانست و گفت: امروز شاید خرید از بازار روز یا ماندن در صف نانوایی متحمل هزینه و صرف وقت باشد ولی از طریق فضای مجازی و اینترنت می‌توان در کمترین زمان کالای مورد نیاز خود را سفارش داد و تحویل گرفت.
بازار تشنه کسب و کار اینترنتی است
یک کارشناس حوزه کار توسعه اقتصاد دیجیتال را موجب کاهش هزینه های دولت و مردم دانست و با تاکید بر فراهم کردن زیرساختهای آن گفت: بازار تشنه کسب و کار اینترنتی و فعالیت مجازی است و سرمایه گذاری‌ها در این بخش باید گسترش یابد.
ولی الله صالحی  با تاکید بر ضرورت فراهم شدن زیرساختها برای توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور اظهار کرد: با توجه به توسعه اقتصاد دیجیتال در بسیاری از کشورهای جهان و حرکت به سمت آینده کار و ظهور مشاغل جدید باید زیرساخت‌ها برای توسعه اقتصاد دیجیتال و استفاده مطلوب‌تر از فضای مجازی فراهم شود.
وی ادامه داد: خوشبختانه اقداماتی در راستای توسعه فناوری‌های نوین و اقتصاد دیجیتال صورت گرفته است ولی هنوز با شرایط آرمانی فاصله زیاد داریم.‌ وقتی با قطعی اینترنت یا کندی سرعت اینترنت مواجه باشیم، بسیاری از کارها دچار مشکل می شود بنابراین گام اول فراهم کردن زیرساخت های لازم است.
 این کارشناس حوزه کار با بیان اینکه مردم آمادگی فعالیت در اقتصاد دیجیتال و فرهنگ کار در فضای مجازی را دارند، افزود: در حال حاضر نسل جوان و فارغ التحصیلان دانشگاهی ما از فضای مجازی سررشته دارند و نسبت به فعالیت در پلتفرم‌ها و شبکه‌های مجازی آگاهند. خوشبختانه در تمام نقاط کشور حتی روستاها دانشگاه داریم بنابر این بازار تشنه کسب و کار اینترنتی و فعالیت مجازی است و دولت باید در برخی بخش ها سرمایه گذاری کند.وی دوران کرونا را یادآور شد و گفت: اگر چه کرونا خسارتهای زیادی وارد کرد ولی به لحاظ آنکه بسیاری از فعالیتها در بستر اینرتنت شکل گرفت، مزایایی هم داشت و باعث شد تا به بحث اقتصاد دیجیتال و آینده مشاغل زودتر ورود کنیم.
به گفته صالحی ممکن است نسل قدیمی آشنایی کافی با فعالیت در فضای اینترنت را نداشته باشد ولی به تدریج با نسلی روبه رو خواهیم بود که با استفاده از گوشی همراه خود به راحتی قادر خواهد بود قبض برق و گاز را پرداخت کند. وقت ویزیت بگیرد، کارهای بانکی و ادارای خود را انجام دهد و حتی اینترنتی دادخواست خود را به مراجع حل اختلاف با محاکم قضایی ارایه کند.
این کارشناس حوزه کار افزود: در حال حاضر دفترچه‌های بیمه کارگری مکانیزه شده در حالی که قبلاً صدور آن هزینه های سنگینی داشت. امروز در وزارت کار سامانه ای تحت عنوان روابط کار راه اندازی شده که کارگران به راحتی می توانند بدون مراجعه به ادارات کار یا معطل شدن در مراجع حل اختلاف دادخواست خود را اینترنتی به ثبت برسانند.وی درباره شناسایی کسب و کارهای مجازی نیز گفت: معتقدم که این موضوع کار چند دستگاه و وزارتخانه است و وزارت کار، وزارت ارتباطات، وزارت صمت و برخی دستگاه‌ها در این زمینه به هم مرتبطند، از طرفی دولت هم باید به این گونه مشاغل بها بدهد و شناسایی و معرفی مشاغل اینترنتی و مرتبط با اقتصاد دیجیتال در دستور کار قرار گیرد. صالحی با بیان اینکه اقتصاد دیجیتال موجب کاهش بسیاری از هزینه ها برای دولت و مردم می شود، اظهار کرد: ما باید از مطالعات کشورهای دیگر در زمینه مشاغل آینده و توسعه اقتصاد دیجیتال استفاده کنیم.تا چند سال آینده بسیاری از کسب و کارها از بین می روند و به جای آنها مشاغل جدیدی ظهور خواهند کرد که عمدتا در بستر اینترنت انجام می شوند. بنابر این با توجه به آنکه اقتصاد دیجیتال در کل جهان مطرح است باید همسو با پیشرفت های روز در این مسیر پیش برویم.
اقتصاد دیجیتال هزینه‌های دولت و مردم را کاهش می‌دهد
یک فعال حوزه کار می‌گوید: توسعه اقتصاد دیجیتال موجب کاهش هزینه‌های زندگی، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و سرعت و سهولت انجام بسیاری از فعالیت‌ها می‌شود.فتح الله بیات ،‌ درباره راه‌های توسعه اقتصاد دیجیتال و افزایش سهم آن در کشور اظهار کرد: اقتصاد دیجیتال فی نفسه خوب و مفید است ولی باید زیرساخت‌های آن در داخل کشور فراهم شود.وی ادامه داد: امروز اینترنت بعضا به یک مشکل بزرگ برای ادارات،‌ سازمان‌ها و دستگاه‌ها تبدیل شده است، در حالی که مهمترین مساله در بحث توسعه اقتصاد دیجیتال اینترنت است و باید فضای دسترسی به اینترنت فراهم شود.
این فعال حوزه کار با اشاره به شناسایی مشاغل اینترنتی و مبتنی بر وب از سوی دستگاه‌های مرتبط از جمله وزارت کار افزود: توسعه اقتصاد دیجیتال موجب شناسایی و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید می‌شود.
به گفته بیات، بعضا با قطع یا ضعف اینترنت روبه‌رو هستیم و تا زمانی که زیرساخت‌ها برای بهره‌مندی از فضای مجازی کاملا فراهم نشود و سرعت اینترنت بهبود نیابد، در کارهای روزمره به مشکل برمی‌خوریم و نمی‌توانیم در جهت توسعه اقتصاد دیجیتال گام برداریم.
وی تصریح کرد: در حال حاضر بسیاری از کارها نیاز به بستر اینترنت دارد و در صورتی که سرعت اینترنت ضعیف باشد، تراکنش‌های بانکی و انجام بسیاری از خدمات دچار مشکل خواهد شد از این رو باید مساله اقتصاد دیجیتال با جدیت ساماندهی و مورد توجه قرار گیرد.این فعال حوزه کار کاهش هزینه‌های حمل و نقل و سوخت را از جمله مزایای توسعه اقتصاد دیجیتال دانست و گفت: قبلا برای انجام یک کار بانکی باید ساعت‌ها در نوبت می ایستادیم ولی اکنون با نشستن پشت سیستم و از طریق اینترنت انجام کارها با سرعت و سهولت بیشتری انجام می‌گیرد و هزینه‌های رفت و آمد و حمل و نقل به حداقل می‌رسد.