امروز- لیلا زمانی
سال‌هاست که گزارش‌های آماری مراکز معتبر علمی، پژوهشی و بین‌المللی، از گاز طبیعی به‌عنوان برترین منبع تأمین انرژی جهان یاد می‌کنند. رشد شتابان صنعتی در قرن بیست‌ویکم و اقبال جهانی به مصرف سوخت پاک گاز از یک‌سو و وقایع و تحولات سیاسی ماه‌های اخیر پس از وقوع جنگ میان روسیه و اوکراین از سوی دیگر، اهمیت و جایگاه سوخت هزاره سوم در امنیت انرژی جهان را بیش از پیش نمایان می‌کند.
ایران نیز با برخورداری از سهم قابل‌توجهی از منابع عظیم بزرگترین میدان گازی جهان و به‌واسطه طراحی و اجرای اهداف راهبردی در بخش توسعه گاز، تلاش کرده در کنار اقتصاد مبتنی بر نفت به سوی اقتصاد مبتنی بر محور گاز نیز حرکت کند. این تصمیم راهبردی از سوی سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران ارشد صنعت نفت، تمدن صنعتی پارس جنوبی را بر پایه اراده ملی، تعهد، توان و تخصص داخلی، بومی‌سازی فناوری‌های جهانی و مدیریت ایرانی پدید آورد.
بر اساس آخرین گزارش سالانه شرکت بی‌پی، ایران حضور پررنگ و رتبه بالایی در تولید و مصرف گاز دارد که این مهم بدون شک با خلق همین تمدن و با شتاب در بهره‌برداری از فازهای بیست‌وچهارگانه میدان مشترک پارس جنوبی محقق شده است. طبق اعلام بی‌پی، ایران با تولید بیش از ۲۵۶ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی در سال ۲۰۲۱ که افزایشی ۳.۱ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۰ داشته، در رتبه سوم بزرگترین تولیدکنندگان گاز جهان قرار گرفته و در کنار ایالات متحده و روسیه ایستاده است.
از سوی دیگر، رتبه چهارم ایران در مصرف گاز طبیعی پس از کشورهای آمریکا، روسیه و چین، فرصت نقش‌آفرینی مؤثر و کسب درآمدهای پایدار و کلان ارزی از بازار جهانی گاز را از کشور سلب کرده و شمار ذی‌نفعان و شرکای سهیم در رهاورد توسعه این میدان گازی را به جغرافیای میهن محدود کرده است، به‌گونه‌ای که در مقیاس جهانی، مقدار مصرف سالانه گاز ایران با سهمی ۶ درصدی از میزان مصرف گاز کل دنیا، با میزان مصرف مجموع کشورهای آلمان، فرانسه، ایتالیا و هلند برابری می‌کند.
با نیم‌نگاهی به روند مصرف گاز طبیعی و گره خوردن امنیت عرضه انرژی کشور با تولیدات ارزشمند پارس‌جنوبی که به‌عنوان نمونه فقط در سال ۱۴۰۰ معادل ۲۳۱ میلیارد مترمکعب گاز غنی از آن برداشت شده، ضرورت حفظ و نگهداشت تولید گاز با اجرای سناریوهای مختلف دوچندان می‌شود. با درک چنین ضرورتی، شرکت ملی نفت ایران در دولت سیزدهم، برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای را از جمله حفاری چاه‌های درون‌میدانی، احداث تأسیسات فشارافزایی پارس جنوبی و توسعه میدان‌های گازی جدید برای نیل به این هدف در صدر فهرست اولویت‌های خود قرار داده است.
شرکت نفت و گاز پارس نیز به‌عنوان بزرگترین شرکت تولید و تأمین‌کننده ۷۰ درصد گاز مصرفی کشور، از زمان استقرار دولت سیزدهم اقدام‌های مؤثری را برای دستیابی به این اهداف عالیه با راهبری شرکت ملی نفت ایران در دستور کار خود قرار داده است که به‌طور خلاصه به اهم آنها اشاره می‌شود.
در زمستان پارسال و با توجه به پیش‌بینی مقام عالی وزارت نفت مبنی بر ناترازی روزانه ۲۰۰ میلیون مترمکعب با توجه به افزایش مصرف به‌ویژه در بخش خانگی، کارکنان عملیاتی شرکت نفت و گاز پارس در سکوهای گازی پارس جنوبی موفق شدند با دستیابی به رکورد برداشت گاز خام از این میدان مشترک به میزان ۷۰۵ میلیون مترمکعب در روز در زمستان سال ۱۴۰۰، بخشی از دغدغه مهم وزارت نفت در تأمین گاز مصرفی مورد نیاز کشور و جلوگیری از قطعی برق در نیروگاه‌ها را برطرف کنند.
این شرکت همچنین برای افزایش پایداری تولید گاز کشور اقدام‌های دیگری نیز انجام داده است که از جمله آنها می‌توان به بهره‌برداری از چهارمین گوی شناور پارس جنوبی و افزایش ظرفیت بارگیری میعانات گازی از پالایشگاه‌های سایت دو، راه‌اندازی خط رابط انتقال میعانات گازی سایت ۲ به ۱ به طول ۵۳ کیلومتر، راه‌اندازی واحد بخارات برگشتی بندر پارس ۱، اتمام اسیدکاری چاه‌های موقعیت SPD۲۴B و دستیابی به سقف تولید از طرح فازهای ۲۴-۲۲ پارس جنوبی، انعقاد قرارداد و آغاز عملیات اجرایی پروژه احداث خط لوله جدید فاز ۱۶ پارس جنوبی، تکمیل کلیه خطوط لوله و بخش‌های مرتبط با گازرسانی به نیروگاه گازی کیش، تکمیل شرح کار مطالعات مهندسی پایه و اسناد مناقصه طرح فشارافزایی و... اشاره کرد.
راه‌اندازی نخستین ردیف شیرین‌سازی گاز و تأسیسات جانبی پالایشگاه فاز ۱۴ پارس جنوبی که کمک شایان توجهی به پایداری تولید گاز به‌ویژه در فصول سرد سال می‌کند، نیز از دیگر اقدام‌هایی است که در اسفندماه پارسال محقق شد.
از آنجا که روند توسعه میدان‌های گازی و تلاش برای افزایش ظرفیت تولید گاز کشور همچنان به قوت خود باقی است، شرکت ملی نفت ایران با جدیت برنامه توسعه میدان‌های گازی توسعه‌نیافته به‌ویژه میدان‌های مشترک را دنبال می‌کند. شرکت نفت و گاز پارس با پشتوانه‌ای غنی از تجارب ارزنده و با اتکا به دانش و مهارت‌های کسب‌شده در طول دو دهه توسعه بزرگترین میدان گازی جهان، مأموریت توسعه میدان‌های گازی در بخش فراساحل از جمله میدان‌های کیش، بلال، فرزاد، پارس شمالی و... را به عهده دارد. در همین زمینه، عملیات حفاری یک حلقه چاه توصیفی/ اکتشافی و ساخت پایه سکوی طرح توسعه میدان گازی بلال در بخش جنوب شرقی میدان پارس جنوبی آغاز شده که می‌تواند پس از بهره‌برداری کامل، با تولید و انتقال روزانه ۵۰۰ میلیون فوت مکعب گاز و ۱۵ هزار بشکه میعانات گازی بخشی از ظرفیت مازاد فرآورشی و پالایشگاهی موجود در میدان گازی پارس جنوبی را پوشش دهد.
در طرح توسعه میدان گازی فرزاد نیز که در نوار مرزی ایران و عربستان واقع شده، عملیات اقیانوس‌شناسی، ژئوفیزیک و ژئوتکنیک پایان یافته است و مراحل بعدی توسعه آن با جدیت دنبال می‌شود. همچنین مطالعات طراحی پایه فاز نخست طرح توسعه میدان کیش نیز آغاز شده است که با توجه به پیچیدگی‌های مخزن و چالش‌های توسعه، با دقت نظر بیشتری پیگیری می‌شود.
در میدان گازی پارس شمالی نیز که با روی کار آمدن دولت سیزدهم در اولویت توسعه قرار گرفته، مطالعات مفهومی تعیین الگوی بهینه فرآیندی تکمیل و طراحی پایه و پیشرفته بخش سطح‌الارضی طرح توسعه این میدان در حال انجام است.
دستاوردهای شرکت نفت و گاز پارس به موارد ذکرشده، محدود نمی‌شود و در کنار بازوی تولید و توسعه، طرح‌های تکمیلی دیگری نیز در این شرکت تعریف شده‌اند که مسیر دستیابی به حجم وسیعی از ذخایر گازی و ارتقای ظرفیت‌های تولید را میسر می‌کنند. تکمیل و راه‌اندازی پروژه مرکاپتان‌زدایی از میعانات گازی پالایشگاه فازهای ۲ و ۳ پارس جنوبی و راه‌اندازی واحد نخست نیروگاه سیکل ترکیبی پارس جنوبی که در قالب این طرح‌ها تعریف شده‌اند، انعکاسی دیگر از تلاش‌های ارزنده‌ای است که بر بستر تمدن صنعتی پارس جنوبی شکل گرفته است.
باورمندی به توانمندی‌های داخلی موجود در پارس جنوبی، متخصصان صنایع نفت و گاز کشور را در مسیری پرفراز و نشیب بر محور اراده، دانایی و تلاش جهادگونه قرار داده تا با وجود برجا ماندن تحریم‌های ظالمانه، بر مدار توسعه‌یافتگی حرکت کرده و افتخارات ملی تاریخی و ماندگاری در عرصه اقتصادی کشور کسب کنند.
قرارداد اجرایی طرح فشارافزایی میدان گازی پارس‌جنوبی
قرارداد اجرایی طرح فشارافزایی میدان گازی پارس‌جنوبی دیروز با ۴ شرکت ایرانی پتروپارس، اویک، قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا و مپنا امضا شد.
میزان سرمایه‌گذاری در این طرح، ۲۰ میلیارد دلار بوده که ۹۰ تریلیون فوت مکعب گاز و ۲ میلیارد بشکه میعانات گازی به تولید کشور اضافه می‌کند که ارزش آن ۹۰۰ میلیارد دلار است.
در طرح فشارافزایی، منطقه خلیج‌فارس به ۷ هاب تقسیم می‌شود و هر هاب دارای ۴ سکو و مجموعا ۲۸ سکو می‌باشد. از این تعداد ۱۴ سکو مختص فشارافزایی است که ۴ توربوکمپرسور ۳۰ مگاواتی بر روی هر یک از آنها مستقر می‌شود.
طرح فشارافزایی میدان مشترک گازی پارس جنوبی به علت تأثیر قابل توجه بر تأمین گاز و میعانات گازی مورد نیاز کشور، در حال حاضر یکی از مهمترین طرح های وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران است. با توجه به اهمیت و فوریت اجرای این طرح، استفاده حداکثری از توان تخصصی، مدیریتی و زیرساختی کشور در دستور کار شرکت ملی نفت ایران قرار گرفت.
با توجه به تجارب موفق متخصصان ایرانی در اجرای فازهای مختلف میدان مشترک گازی پارس جنوبی، مقرر شد چهار پیمانکار فعال در توسعه میادین نفت و گاز کشور شامل شرکت های پتروپارس، اویک، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء و مپنا اجرای این طرح را عهده دار شوند، به گونه ای که کل طرح به چهار بخش تقسیم شده و هر بخش توسط یکی از این پیمانکاران اصلی اجرا می شود.
مهندسی مفهومی طرح فشارافزایی میدان گازی مشترک پارس جنوبی انجام شده و هم اکنون شرکت مشاور در حال تکمیل فاز مهندسی پایه مقدماتی و پیشرفته این طرح است. براساس طراحی و مطالعات مهندسی انجام شده، این طرح در قالب احداث سکوهای فشارافزایی در خلیج فارس به انجام خواهد رسید.
با اجرای طرح مذکور با سرمایه گذاری ۲۰ میلیارد دلاری، میزان افزایش برداشت گاز و میعانات گازی به ترتیب به میزان ۹۰ تریلیون فوت مکعب (TCF) و ۲ میلیارد بشکه خواهد شد که در نتیجه حدود ۹۰۰ میلیارد دلار برای کشور درآمد به همراه خواهد داشت.
این پروژه باید ۸ سال قبل اجرا می‌شد
وزیر نفت پس از امضای بزرگترین قرارداد گازی تاریخ کشور به ارزش ۲۰ میلیارد دلار برای فشارافزایی میدان مشترک پارس جنوبی با انتقاد از کم‌کاری دولت گذشته در توسعه این پروژه گفت: می‌توانستیم در ۸ سال پیش شاهد اجرای این پروژه باشیم که به شکر خدا این تصمیم در این دولت گرفته شد.
وزیر نفت با تاکید بر اینکه تحریم‌ها و خرابکاری‌ها نتوانست مانع رشد و پیشرفت صنعت نفت شود، گفت: با وجود تحریم‌ها به هر کجا که اراده کنیم نفت صادر می‌کنیم و با اقدام جهادی مشکلات را رفع کردیم.
جواد اوجی روز یکشنبه در مراسم امضای قراردادهای اجرای طرح فشارافزایی میدان مشترک پارس جنوبی با پیمانکاران ایرانی، اظهار کرد: اکثر ذخایر گازی کشور در پارس جنوبی قرار دارد و خوراک پالایشگاه، پتروشیمی و حتی تولید بنزین کشور نیز به پارس جنوبی وابسته است.
وی افزود: می‌توانستیم در ۸ سال پیش شاهد اجرای این پروژه باشیم، اما برای اجرای این پروژه نیاز به تصمیم‌گیری بود که به شکر خدا این تصمیم در این دولت گرفته شد؛ چنانچه در دوسال اخیر چنین تصمیم بزرگی را گرفتیم.
وزیر نفت گفت: تولید گاز از پارس جنوبی به صورت میانگین برابر با ۷۰۷ میلیون متر مکعب است و این تولید به معنای افت فشار است.
اوجی بیان کرد: خوشبختانه قبل از اینکه افت فشار در مخازن گاز رخ دهد، جلوی آن را گرفتیم و سبب افزایش ظرفیت برداشت تا ۹۰ TCF شدیم که سبب ایجاد عایدی ۹۰۰ میلیارد دلاری برای کشور خواهد شد.
وی ادامه داد: توسعه میدان آزادگان نیز در دستور کار قرار گرفته که با حضور رییس جمهور عملیاتی خواهد شد و ما در این کار فازهای مرزی را در اولویت قرار داده‌ایم.
وزیر نفت اعلام کرد: ذخیره سوخت خود را در سال جاری به یک میلیارد لیتر و ذخیره گاز را نیز به ۳ میلیارد متر مکعب افزایش دادیم.
اوجی گفت: با وجود سنگین‌ترین تحریم‌ها به هر کجا که اراده کنیم نفت صادر می‌کنیم و موفقیت‌های دولت سبب شد که دشمن روی این صنعت تاکید کند؛ چنانچه در ۴ خط شبکه سراسری گاز اقدام خرابکارانه انجام دادند اما با اقدام جهادی توانستیم این مشکلات را رفع کنیم.
وی تاکید کرد: نه تحریم‌ها توانست مانع کار و پیشرفت ما شود و نه خرابکاری‌ها؛ و اکنون شاهد افزایش رشد اقتصادی طبق آمار بانک مرکزی هستیم.
درآمد ۹۰۰ میلیارد دلاری کشور با اجرای قرارداد طرح فشارافزایی پارس جنوبی
محسن خجسته مدیرعامل شرکت ملی نفت در این نشست گفت: بزرگترین رویداد تاریخ جمهوری اسلامی در راستای تامین امنیت پایدار انرژی یعنی به نتیجه رسیدن قرارداد فشار افزایی پارس جنوبی را شاهد هستیم.
وی گفت: توانستیم با کمک پیمانکاران ایرانی به این موفقیت برسیم و این موضوع باعث تعجب از توانمندی شرکت‌های داخلی شده است.
مدیرعامل شرکت ملی نفت افزود: می‌توان گفت بار دیگر پارس جنوبی متولد شد؛ زیرا فشار افزایی نقش بسیار مهمی در تولید گاز و میعانات گازی دارد.
خجسته مهر بیان کرد: برای جلوگیری از مهاجرت گاز، طرح فشار افزایی از لحاظ اقتصادی و مهندسی با دقت بالا بررسی شد و رقم سرمایه‌گذاری این طرح نیز ۲۰ میلیارد دلار در نظر گرفته شد.
وی ادامه داد: حدود دو سال است که با برگزاری جلسات کارشناسی توانستیم به این نتیجه و تصمیم برسیم و این تصمیم‌ها است که رویکرد دولت‌ها را مشخص می‌کند. از طرفی ما به این نتیجه رسیدیم که برنامه‌های فشار افزایی را در فراساحل و دریا اجرایی کنیم.
معاون وزیر نفت تاکید کرد: پارس جنوبی در خلیج فارس به ۷ منطقه یا هاب تقسیم‌بندی شده و هر منطقه دارای ۴ سکو اعم از سکوی یوتولیتی، فشارافزایی و اقامتی است؛ لذا برای این ۲۸ سکو، ۲۸ گجت نیز نیاز است.
خجسته مهر ادامه داد: ۱۴ سکوی فشار افزایی نیاز است و ۱۴ سکو اقامتی و یوتولیتی، برای ۱۴ سکوی فشار افرایی، ۴ تربوکمپرسور نیاز است تا بتواند هر توربو کمپرسور ۱ میلیارد فوت مکعب را استخراج کند.
وی گفت: دو نوع کمپرسور داریم که توربو کمپرسورهای MP دارای فشار ۶۰-۱۲۰ بار و کمپرسورهای lp دارای فشار ۲۰-۶۰ بار هستند.
مدیرعامل شرکت ملی نفت بیان کرد: با اجرای این طرح ۹۰TCF به برداشت گاز کشور اضافه می‌شود حدود ۲ میلیارد بشکه میعانات گازی نیز به ظرفیت میعانات گازی کشور اضافه می‌شود. سرمایه‌گذاری این طرح حدود ۲۰ میلیارد دلار بوده و عایدی این کار برای کشور بیش از ۹۰۰ میلیارد دلار خواهد بود.