امروز- در این زمینه گفت‌وگویی را با بهرام شهریاری، تحلیلگر صنعت خودرو، انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
اخیرا زمزمه‌هایی مبنی بر پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی برای دریافت مالیات از خودروهای صفر شنیده می‌شود. دریافت چنین مالیاتی چه تاثیری بر بازار خودرو می‌گذارد؟
چنین تصمیماتی جملگی خلق‌الساعه هستند و هیچ اندیشه و برنامه‌ای پشتوانه آن نیست. شاید اخذ مالیات از خودروهای صفر برای چند هفته از میزان سوداگری بازار بکاهد و قیمت‌ها را به ثبات برساند، اما در بلندمدت اثرات سوء خواهند داشت. از این رو اخذ مالیات از خودروهای صفر صرفا جنبه مسکن دارد و نمی‌تواند کارآیی لازم را داشته باشد. تا زمانی که زمینه‌های یک مشکل حل نشود، معضلات به شکل دیگری خود را نشان می‌دهند. حال اگر بخواهیم جزئی‌تر وارد مساله مالیات بر خودروهای صفر شویم این پرسش پیش می‌آید که دولت چگونه می‌خواهد خودروهای صفر را تشخیص دهد؟ صاحبان خودرو می‌توانند چند کیلومتر از خودرو سواری بگیرند تا از حالت صفر خارج شود. این اتفاق برای آنها هزینه کمتری دارد تا اینکه بخواهند زیر بار مالیات بروند. این ابهام وجود دارد که اصلا چه کسی می‌خواهد تشخیص دهد که خودرو صفر است یا خیر؟ همچنین دولت چندی پیش اعلام کرد قصد دارد از افرادی که دارای چند خودرو هستند مالیات بگیرد، اما چنین اتفاقی هم ممکن نیست. افراد خودرو دوم و سوم را به نام اعضای خانواده و دوستانشان می‌زنند و بدین صورت دارایی خود را کتمان می‌کنند. از دولت و مجلس انتظار می‌رود زمانی که طرح و پیشنهادی را ارائه می‌دهند ابتدا تمام جوانب آن را بسنجند و مسیرهای میان‌بر طرح را هم در نظر بگیرند. از زمانی که صادرات نفت کشور به حداقل خود رسیده، هر مسئول و سیاستمداری پیشنهاد اخذ مالیات می‌دهد. اولا مردم که نباید تاوان تحریم‌ها را پس دهند. آقایان از یک طرف مدام تاکید می‌کنند که خودرو کالای سرمایه‌ای نیست و مردم نباید خود را با چشمداشت دارایی بخرند، از سوی دیگر قصد دارند برای آن مالیات وضع کنند. در کجای دنیا از کالای مصرفی بدین شکل مالیات اخذ می‌شود؟ البته امیدواریم این طرح در حد همان پیشنهاد و گمانه‌زنی بماند و به مرحله عمل نرسد. در ثانی اگر هم قرار است درآمدهای مالیاتی جایگزین نفت شود، چنین پیشنهاداتی صرفا راه فرار هستند تا اینکه شبیه به راهکار باشند. البته بعید است که این طرح حداقل به شیوه‌ای که اکنون مطرح شده اجرا شود.
شما چه راهکاری را برای کاهش سوداگری در بازار خودرو ارائه می‌دهید؟
متاسفانه اقتصاد ایران با چنین بحران‌هایی مواجه شده که دیگر نمی‌توان راهکاری درست و مشخص ارائه داد. دولت هر طرف را که ترمیم کند، زخم طرف دیگر عمیق‌تر می‌شود. به هر حال باید شرایط را سنجید و سپس برنامه‌ریزی کرد. اما نباید این نکته را فراموش کرد که با انجام قرعه‌کشی و اخذ مالیات از خودروهای صفر نه‌تنها دردی دوا نمی‌شود، بلکه یک انحصار ایجاد می‌شود تا بازار ملتهب‌تر شود. طبیعتا اگر قرار باشد فروشنده خودرو صفر مالیاتی بپردازد، نرخ آن مالیات را روی قیمت نهایی خودرو می‌کشد تا حاشیه امن سود خود را حفظ کند. زمانی که مردم مشاهده می‌کنند ارزش پول هر روز از بین می‌رود و ثروت خود را از دست می‌دهند، به دنبال راهی برای حفظ ارزش سرمایه خود می‌گردند. آنها با پول نقد خود یا ارز، طلا، سکه و سهام می‌خرند و یا در بازارهایی نظیر خودرو و مسکن سرمایه‌گذاری می‌کنند. با کاهش ارزش پول ملی سفره مردم کوچک شده، دولت دیگر با مالیات‌های عجیب نباید باقی‌مانده ثروت مردم را هم از آنها بگیرد. مردم مالیاتی بیشتر از کاهش ارزش پول ملی نمی‌توانند بپردازند.
البته هدف از انجام قرعه‌کشی و یا اخذ مالیات از خودروهای صفر کاهش سوداگری عنوان شده است. آیا این اقدامات به نفع متقاضی واقعی تمام می‌شود؟
خیر؛ این اقدامات به سوداگری دامن می‌زند.
آیا اصلی‌ترین مشکل بازار خودرو سوداگری است که نهادهای دولتی هر اقدام خود را در راستای مبارزه با سوداگری توجیه می‌کنند؟
قبل از اینکه بخواهیم به مشکلات بازار خودرو بپردازیم، باید اعلام کرد که اساسا مشکل تمامی صنایع ضعف ساختارهای اقتصاد کلان کشور است. هر نوع فعالیت اقتصادی که به بهبود تولید ناخالص داخلی منجر می‌شود، به حاشیه رفته و دولت سعی دارد با زور و دستور تمام مشکلات را حل کند. به‌عنوان مثال صادرکنندگان مدام تهدید می‌شوند که اگر ارز صادراتی خود را به کشور بازنگردانند به عقوبت سختی دچار می‌شوند. اما مگر میزان صادرات غیرنفتی ایران چقدر است؟ صادرکننده اصلا از کدام مسیر ارز را بلافاصله به کشور بازگرداند؟ نمی‌توان که تمام مشکلات ارزی کشور را بر سر صادرکننده یا هر صنف دیگری خالی کرد. ماجرا این است که ما هیچ‌گونه برنامه‌ای در اقتصاد و صنعت نداریم. دولت‌ها نگاه سیاسی به اقتصاد دارند و هیچ‌گاه بر برنامه‌ای اقتصادی تولید را پیش نبرده‌اند. صنعت خودرو فقط یک بخش است که فقط چند بار از تولید خودرو ملی سخن به میان آمده و از چند خودرو ملی هم رونمای شده، اما واقعا کدام یک از این خودروها تمام‌ملی بوده‌اند؟ کدام دولت ابتدای و انتهای این صنعت را مشخص ساخته است؟
پس از تغییرات ایجادشده در وزارت صمت آرامش دو سه هفته‌ای بر بازار خودرو حاکم شد و قیمت‌ها روند تعدیل به خود گرفتند. اما طولی نینجامید که دوباره قیمت‌ها روند افزایشی به خود گرفتند. به نظر شما چه آینده‌ای پیش‌روی بازار خودروست؟
اولا آرامش و تعدیلی در بازار اتفاق نیفتاد و فقط بازار دو سه هفته در پی این بود که مسیر جدیدی برای گرانی پیدا کند که امروز آن را پیدا کرده است. امروز نه تولیدی اتفاق می‌افتاد، نه فروشی و نه وارداتی. ارز هم که قرار نیست از حرکت بایستد. از گشایش‌های بین‌المللی هم که خبری نیست. در این صورت نمی‌توان انتظار کاهش قیمت‌ها را داشت و بدون شک بازار خودرو به روند افزایشی خود ادامه می‌دهد.
منبع: آرمان